Grafika złączonych dłoni
Powiększenie
Kontrast
Interlinia
Podświetlenie linków
Odstępy między literami
Maska do czytania
Podpowiedzi
Kursor
Reset
Zgłoś problem



    Zgłoś problem

    PAŁAC W ROGALINIE

    Powrót

    Pałac w Rogalinie powstał w latach 1770-1776 z inicjatywy Kazimierza Raczyńskiego – pisarza koronnego, starosty generalnego Wielkopolski i marszałka nadwornego koronnego. Pałac, zachowany do dziś w oryginalnym kształcie, powstał w typie „entre cour et jardin” (franc. „pomiędzy dziedzińcem a ogrodem”) – z budowlą pałacową usytuowaną w centralnej części, poprzedzoną honorowym dziedzińcem i z ustawionymi po bokach oficynami. Dziedziniec ten oddzielony był od poprzedzającego go drugiego dziedzińca ogrodzeniem z reprezentacyjną, opracowaną rzeźbiarsko bramą ustawioną w osi elewacji frontowej rezydencji.

    Ów drugi dziedziniec flankowany był zabudowaniami stajni i wozowni. Trzeci, najbardziej oddalony od Pałacu i najobszerniejszy – avant cour, otaczały domy oficjalistów. Autorem projektu był przypuszczalnie twórca z kręgu saskich architektów działających ówcześnie w Warszawie. Krótko po wzniesieniu Pałacu rozpoczęto jego modernizację w duchu klasycystycznym według projektów Dominika Merliniego i Jana Christiana Kamsetzera. Za Pałacem rozciąga się ogród francuski z zamykającym go kopcem, z którego niegdyś rozpościerał się widok w kierunki rzeki Warty. Jak zapisała Wirydianna Fiszerowa w swoim pamiętniku: „Kupił więc lichą wioskę – Rogalin – położoną blisko Poznania, ważnego ośrodka spraw krajowych. Postawił okazałą rezydencję i, rozwijając stamtąd swoją działalność, objął przywódcze stanowisko w swojej dzielnicy (...). Wuj Kazimierz (...) zbudował pospiesznie pałac i otoczył go pięknym ogrodem.”

    Modernizację kontynuowali następcy K. Czartoryskiego, a w szczególności jego wnuk, Edward. Za jego czasów wnętrza pałacu otrzymały dekorację w stylu empire, która narodziła się w napoleońskiej Francji, zaś dotychczasową salę balową zmieniono w Zbrojownię w stylu neogotyckim, gdzie eksponowano narodowe pamiątki (w szczególności broń), co czyniło ją pierwszą izbą muzealną w Wielkopolsce. Zapewne to również wtedy okolice Pałacu z ogrodem poszerzono o park krajobrazowy, gdzie znajdują się wiekowe dęby (według inwentaryzacji z 1992 r. 1435 z nich z obwodem większym niż 2 m), z czego najsłynniejsze to Edward (6,18 m obwodu), Lech (6,33 m), Czech (7,35 m, od 1992 r. martwy) i Rus (9,15 m).

    Ważną częścią parku stał się kościół przypominający antyczną świątynię, zwaną Maison Carée, znajdującą się we francuskim Nîmes. Kościół ukończony w 1820 r. nosi wezwanie św. Marcelina na cześć Marcelego Lubomirskiego, kuzyna fundatora, który poległ podczas oblężenia Sandomierza w 1809 r. Kościół ten ma dwie kondygnacje. Górna pełniła funkcję kaplicy pałacowej i wyposażono ją w ołtarz projektu Franciszka Lanciego. Dolna część kościoła pełni rolę mauzoleum rodu Raczyńskich. Spoczywają w nim m.in. ciała Konstancji, Rogera i Edwarda Bernarda Raczyńskich oraz serce fundatora świątyni – Edwarda Raczyńskiego.

    W 2. połowie XIX w. ukształtowała się obecna forma dziedzińca, z gazonem i alejami kasztanowymi. W 1910 r. z inicjatywy Edwarda Aleksandra Raczyńskiego wybudowano publicznie dostępną galerię, w której prezentowano jego kolekcję sztuki współczesnej (obecnie znajduje się w niej ok. 250 z ponad 300 pierwotnie eksponowanych dzieł). Dziełem Edwarda Aleksandra było też przekształcenie dawnej sali biesiadnej w Pałacu w bibliotekę według projektu krakowskiego architekta, Zygmunta Hendla. Korzystał z niej m.in. Henryk Sienkiewicz.

    W okresie międzywojennym Pałac, należący w tym czasie do Rogera Raczyńskiego, był chętnie odwiedzany przez przedstawicieli świata polityki i kultury z racji politycznej aktywności właściciela. Podczas II wojny światowej siedziba została skonfiskowana przez Niemców oraz przeznaczona na siedzibę Hitlerjugend.

    Po wojnie Pałac znacjonalizowano, w 1949 r. powołano w nim oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, organizowano tam również kolonie i działalność edukacyjną. Po 1989 r. Pałac wrócił w posiadanie Raczyńskich, a staraniem ostatniego potomka rodu Raczyńskich, Edwarda Bernarda, ustanowiono Fundację im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu. Zgodnie z wolą fundatora dzieła sztuki należące do rodziny mają być publicznie udostępniane w rogalińskiej i poznańskiej siedzibie Muzeum Narodowego. Na początku XXI w. Pałac przeszedł gruntowną rewitalizację, co przejściowo spowodowało jego zamknięcie; ponowne otwarcie nastąpiło w 2015 r.