Dezydery Chłapowski urodził się 23 maja 1788 r. w Turwi jako jedyny syn starosty kościańskiego Józefa Chłapowskiego i Urszuli z Moszczyńskich. Po wczesnej śmierci matki w 1796 r. był wychowywany przez francuskiego emigranta, księdza Steinhoffa, który zaszczepił w nim głęboką wiarę, do końca życia. Następnie uczył się w Collegium Pijarów w Rydzynie, a wreszcie decyzją ojca rozpoczął w 1802 r. naukę w akademii wojskowej w Berlinie, odbywając również staż w pułku dragonów uzyskując stopień podporucznika. Zwolniony ze służby w 1806 r. po wejściu Francuzów do Poznania, w listopadzie tegoż roku wstąpił do formowanej przez Jana Nepomucena Umińskiego gwardii honorowej cesarza Napoleona złożonej z przedstawicieli wielkopolskiej szlachty. Przeniesiony do 1 (potem 9) pułku piechoty jako dowódca kompanii woltyżerów w randze porucznika, na jej czele wziął udział w walkach zimą 1807 r. Swój chrzest bojowy przeszedł w bitwie pod Tczewem. Po latach Chłapowski wspominał: „żem głowę tej chwili stracił.” Mimo to za swój udział w tej bitwie otrzymał Legię Honorową oraz Virtuti Militari. Następnie wziął udział w oblężeniu Gdańska, w trakcie którego dostał się do niewoli. Jego losem interesował się sam Napoleon, który pisał o nim jako o młodym człowieku, wobec którego żywi szczególniejsze zainteresowanie. Po pokoju w Tylży powrócił do Wielkopolski, gdzie został mianowany adiutantem gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. W lutym 1808 r. otrzymał rozkaz udania się do Paryża, gdzie otrzymał nominację na oficera ordynansowego Napoleona, równocześnie podejmując studia na paryskiej politechnice. Naukę szybko przerwał udział w wojnie w Hiszpanii. Na początku 1809 r. D. Chłapowski udał się do Księstwa Warszawskiego sporządzając raporty na temat polskiej armii, następnie wziął udział w wojnie z Austrią – był m.in. świadkiem ranienia Napoleona w bitwie pod Ratyzboną. Za swoje zasługi otrzymał dożywotni tytuł barona Cesarstwa i nadanie ziemskie w Hanowerze. Po zakończeniu wojny powrócił do Paryża kończąc studia. W 1811 r. został mianowany szefem szwadronu w 1 pułku szwoleżerów-lansjerów Gwardii Cesarskiej (polskim), z którym odbył kampanię rosyjską 1812 r. Po klęsce w tej kampanii brał udział w odtwarzaniu pułku. Uczestniczył w kampanii wiosennej 1813 r. Po zawarciu rozejmu, na wieść o planach oddania Księstwa Warszawskiego Rosji, podał się do dymisji.

Po pierwszej abdykacji Napoleona w 1814 r. udał się do Wielkiej Brytanii, gdzie poznawał nowe rozwiązania w rolnictwie i hodowli. W 1815 r. powrócił do rodzinnego majątku, rozpoczynając proces jego modernizacji oraz spłaty długów. W tym celu ponownie w latach 1818-1819 przebywał na Wyspach Brytyjskich, zatrudniając się nawet jako pracownik fizyczny. Po powrocie m.in. wprowadził do użytku nowoczesne narzędzia, nawozy, a także płodozmian w miejsce trójpolówki. Przykładał również znaczenie do kwestii finansowych, biorąc udział m.in. w założeniu Ziemstwa Kredytowego. Dzięki temu w 1829 r. spłacił ciążące na jego majątku długi, z czasem zaczął nawet powiększać, ostatecznie zostawiając spadkobiercom aż trzykrotność areału, który sam otrzymał. W 1821 r. ożenił się z Antoniną z Grudzińskich, siostrą żony wielkiego księcia Konstantego, z którą dochował się trzech synów i dwóch córek. W 1826 r. zmarł ojciec Chłapowskiego, z którym pozostawał w konflikcie. W latach dwudziestych XIX w. Chłapowski angażował się również politycznie będąc dwukrotnie posłem na sejm prowincjonalny Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1827 i 1830), odrzucał również wszelkie niejawne działania. Mimo to po wybuchu powstania listopadowego wyjechał do Królestwa Polskiego. Awansowany na generała wziął udział m.in. w bitwie pod Olszynką Grochowską i walkach na Litwie, gdzie w wyniku groźby okrążenia został zmuszony do przekroczenia granicy pruskiej. Aresztowany, został skazany na rok więzienia w Szczecinie (napisał wtedy podręcznik agronomii „O rolnictwie”) oraz konfiskatę majątku (zamienioną potem na wysoką grzywnę). W okresie popowstańczym nawiązał współpracę ze swoim byłym podwładnym – Karolem Marcinkowskim, m.in. będąc jednym z akcjonariuszy Bazaru oraz mecenasem Towarzystwa Naukowej Pomocy. Nadal pracował na polu promowania nowych rozwiązań w rolnictwie m.in. organizując dwuletnie kursy, które ukończyło ok. 60 osób (m.in. Maksymilian Jackowski), pisywał również artykuły do wydawanego przez Kasyno Gostyńskie „Przewodnika Rolniczo-Przemysłowego”. Choć nie angażował się politycznie, korespondował z przedstawicielami paryskiego Hotelu Lambert. W okresie Wiosny Ludów brał udział w tworzeniu oddziałów powstańczych. Mimo to w 1848 r. po jego upadku został nominowany na dożywotniego deputowanego do pruskiej Izby Panów. W latach 50. odsunął się od prowadzenia majątku powierzając go synom, sam zaś zwłaszcza po śmierci żony w 1857 r. zaczął podróżować po Europie, spisał także swoje wspomnienia opublikowane w 1899 r. Krytycznie oceniał wybuch powstania styczniowego oraz antypolską politykę kanclerza Niemiec, Otto von Bismarcka, lecz jego aktywność w ostatnich latach życia uniemożliwiła głuchota. Nazywany wielkopolskim Cyncynatem Chłapowski zmarł 27 III 1879 r. w Turwi. Poochowano go w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym w Rąbiniu. Zdaniem pierwszego biografia Chłapowskiego, księdza Waleriana Kalinki: „Chłapowski i dla historyka, i dla psychologa zjawiskiem jest ciekawem. Są w nim przymioty, które zazwyczaj nie idą w parze, lecz kiedy je traf szczęśliwy powiąże, tworzą całość wyjątkową. Rozum głęboki, a nie w jednym, ale w każdym kierunku; różnostronny lecz przytem zawsze jednolity. Rzutki i przedsiębiorczy, a zacięty i wytrwały; śmiały ,a bardzo ostrożny; w służbie twardy, a poza służbą druh serdeczny; oszczędny, a przytem hojny i bezinteresowny, aż do zadziwienia.”